Fundusz Spójności zwany też Funduszem Kohezji został utworzony na mocy Traktatu o Unii Europejskiej z Maastricht (1993). Powstał na skutek dążenia do zapewnienia w Unii Europejskiej zrównoważonego wzrostu gospodarczego i postępu socjalnego - zadań uznanych za pierwszoplanowe zgodnie z postanowieniami Traktatu.
Początkowo wsparcie dla wybranych członków UE zaplanowano na lata 1993-1999, obecnie jego działanie przedłużono do 2006 roku. Ze względu na charakter i cel działania Fundusz Spójności jest instrumentem polityki strukturalnej UE, nie należy on natomiast bezpośrednio do Funduszy Strukturalnych.
Zakres działania Funduszu Spójności obejmuje pomoc o zasięgu krajowym, a nie regionalnym jak to ma miejsce w przypadku Funduszy Strukturalnych. W ramach jego funkcjonowania kładzie się nacisk na rozwój i współpracę regionów oraz na przekształcenia strukturalne regionów słabiej rozwiniętych. Jest to efekt dążenia Unii Europejskiej do równomiernego i stabilnego rozwoju oraz usunięcia dysproporcji w rozwoju pomiędzy krajami członkowskimi.
Środki z Funduszu Kohezji są kierowane do państw, w których poziom Produktu Krajowego Brutto (PKB) na jednego mieszkańca jest niższy niż 90 procent średniej UE. Kryterium to spełniają obecnie cztery kraje członkowskie: Grecja, Portugalia, Irlandia i Hiszpania. Pomoc przeznaczona jest na finansowanie projektów dotyczących inwestycji w zakresie ochrony środowiska i infrastruktury transportowej (w tym wspieranie rozwoju sieci korytarzy transeuropejskich).